Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là thắng lợi lớn đầu tiên của nhân dân ta kể từ khi có Đảng lãnh đạo và là bước ngoặt trọng đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam, từ đây đất nước, xã hội và con người Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.
Bối cảnh lịch sử và diễn biến cuộc Tổng khởi nghĩa
Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn cuối. Hồng quân Liên Xô đã giành được những chiến thắng quyết định liên tiếp trên chiến trường châu Âu, giải phóng một số quốc gia và tiến vào thành trì Berlin của phát xít Đức. Ngày 9 tháng 5 năm 1945, Đức Quốc xã đầu hàng vô điều kiện và chiến tranh ở châu Âu kết thúc. Ngày 8 tháng 8 năm 1945, Hồng quân Liên Xô tấn công quân đội Nhật Bản .Ngày 14/8/1945, phát xít Nhật đầu hàng vô điều kiện, Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc. Theo hiệp định của quân Đồng minh, sau khi Nhật đầu hàng, quân Tưởng và quân Anh sẽ tiếp quản Đông Dương để giải giáp quân đội Nhật. Trong khi đó, thực dân Pháp dựa vào quân Đồng minh để khôi phục địa vị thống trị của mình; Đế quốc Mỹ đứng sau các lực lượng này cũng sẵn sàng can thiệp vào Đông Dương; Các phần tử phản động và cố chấp trong chính quyền tay sai của Nhật lên kế hoạch đổi chủ, chống phá cách mạng.
Phong trào cách mạng phát sinh trong cả nước năm 1945 qua các quá trình. Ngày 9/3/1945, phát xít Nhật đảo chính lật đổ nước Pháp. Cũng trong đêm đó, hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Hội họp quyết định phát động phong trào cách mạng. Cao trào làm tiền đề cho tổng khởi nghĩa, làm thay đổi hình thức tuyên truyền, kích động, tổ chức và đấu tranh cho phù hợp. Tháng 3 năm 1945, Trung ương Đảng ra chỉ thị “Nhật, Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” .Tháng 4-1945, Trung ương triệu tập Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ, quyết định nhiều vấn đề quan trọng và đoàn kết các lực lượng vũ trang Việt Nam giải phóng quân. Ngày 16/4/1945, Bộ chỉ huy Việt Minh ra chỉ thị tổ chức Ủy ban dân tộc giải phóng các cấp và chuẩn bị thành lập Ủy ban giải phóng dân tộc Việt Nam, tức Chính phủ cách mạng lâm thời Việt Nam.
Từ tháng 4-1945, cao trào kháng Nhật cứu nước, phong phú về nội dung và hình thức đã diễn ra: Đầu tháng 5-1945, Bác từ Cao Bằng về Tuyên Quang và chọn Tân Trào làm căn cứ địa duy nhất. Lãnh đạo cách mạng cả nước và chuẩn bị đại hội toàn quốc. Ngày 4/6/1945, Khu giải phóng Việt Bắc được thành lập dưới sự lãnh đạo của Ủy ban Chỉ huy lâm thời và trở thành căn cứ địa của cả nước. Tháng 8-1945, Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) đã tuyên bố: “Thời cơ rất tốt đã đến để chúng ta giành độc lập” và quyết định phát động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và tiếp quản tay sai. trước khi quân Đồng minh xâm lược Đông Dương; Người đề ra ba nguyên tắc bảo đảm cho nghĩa quân thắng lợi toàn diện, đó là: tập trung, thống nhất và thời cơ.11 giờ ngày 13/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1 kêu gọi toàn dân tổng khởi nghĩa Ngày 16/8/1945, Quốc dân Đại hội họp tại Tân Trào và thông qua “10 Chính sách lớn của Rực rỡ Việt Nam ”. "; thông qua" Tổng chỉ huy nghĩa quân "; quy định về quốc kỳ và quốc ca; thành lập Ủy ban dân tộc giải phóng trung ương, tức là Chính phủ lâm thời do đồng chí Hồ Chí Minh đứng đầu. Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi đồng bào cả nước cuộc khởi nghĩa năm với lời tuyên bố rõ ràng: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta. Toàn thể dân tộc, hãy đứng lên và sử dụng sức mạnh của chúng tôi để giải phóng chính mình ”.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước đồng loạt vùng lên, tổng khởi nghĩa, giành chính quyền. Từ ngày 14 đến ngày 18 tháng 8 cuộc Tổng khởi nghĩa đã nổ ra và thắng lợi. lợi thế ở nông thôn. Các vùng đồng bằng Bắc Bộ, phần lớn Trung Bộ, một phần Nam Bộ và ở các thành phố: Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Hội An, Quảng Nam ... Ngày 19/8, khởi nghĩa thắng lợi Ngày 23/8, các khởi nghĩa giành thắng lợi ở Huế và ở Bắc Cạn, Hòa Bình, Hải Phòng, Hà Đông, Quảng Bình, Quảng Trị, Bình Định, Gia Lai, Bạc Liêu ...Ngày 25-8, khởi nghĩa ở Sài Gòn thành công: Gia Định, Kon Tum, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh, Biên Hòa, Tây Ninh, Bến Tre ... Tại Côn Đảo, Đảng bộ Nhà tù Sài Gòn đã tiếp quản Côn Đảo. theo cách cách mạng các chiến binh bị bắt để nổi dậy giành chính quyền.
Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8 năm 1945, cuộc Tổng khởi nghĩa đã thắng lợi hoàn toàn, chính quyền cả nước về tay nhân dân. Ngày 2-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập trước quốc dân và thế giới tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) lịch sử trước sự tập hợp của gần một triệu đồng bào thay mặt Chính phủ lâm thời: Việt Nam dân chủ cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) Từ đó, ngày 2 tháng 9 là ngày Quốc khánh của nước ta.
Nguyên nhân thắng lợi
- Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thắng lợi nhanh chóng có nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định là sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt, tài tình của Đảng; đó là sự vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào điều kiện cụ thể của nước ta một cách phù hợp, độc lập, tự chủ và sáng tạo, Đảng có phương pháp, chiến lược, chiến thuật cách mạng phù hợp, linh hoạt; Nhận thức rõ thời cơ, chủ động nắm bắt thời cơ, kiên quyết chớp thời cơ, tiến hành tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên phạm vi cả nước.
- Cách mạng Tháng Tám thành công là nhờ tinh thần yêu nước, tinh thần đoàn kết, ý chí quật cường của các tầng lớp nhân dân ta, không chịu sống kiếp làm nô lệ của người dân mất nước; Đi theo Đảng hết lòng và được Đảng chỉ đạo qua các cuộc tổng diễn tập, quyết tâm vùng lên giành độc lập tự do cho Tổ quốc, sau 15 năm đấu tranh gian khổ, anh dũng dưới sự lãnh đạo của Đảng, đã có biết bao đồng bào, chiến sĩ đã không hề tiếc máu xương, hy sinh oanh liệt vì mục tiêu độc lập dân tộc. - Cách mạng Tháng Tám được tiến hành trong bối cảnh quốc tế có những thuận lợi nhất định: phát xít Đức, Ý, Nhật bị đánh bại, cuộc đấu tranh giải phóng của các dân tộc và các phong trào tiến bộ đã đàn áp các cường quốc. của thế giới phát triển mạnh mẽ.
Ý nghĩa lịch sử
- Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là thắng lợi lớn đầu tiên của nhân dân ta kể từ khi có Đảng lãnh đạo, đánh dấu bước ngoặt trọng đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Chính phủ về tay nhân dân, Việt Nam. Nước dân chủ cộng hoà ra đời - Nhà nước công nhân - nông dân đầu tiên ở Đông Nam Á; chấm dứt chế độ quân chủ phong kiến ởViệt Nam; đãkết thúc hơn 80 năm của dân tộc ta dưới ách thống trịcủa gia đình thực dân, phát xít. Dân tộc Việt Nam đã từ nô lệ trở thành nhân dân của một nước độc lập và làm chủ vận mệnh của chính mình. Thuộc địa nửa phong kiến trởthành một quốc gia độc lập, tựdo vàdân chủ.Đảng cộng sản Việt Nam trởthành một đảng cầm quyền.
- Cách mạng Tháng Tám là thắng lợi của chủ nghĩa Mác - Lê-nin vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể của cách mạng Việt Nam; đó là thắng lợi của lý tưởng Hồ Chí Minh và đường lối cách mạng của Đảng ta, là kết hợp độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; Đây là trải nghiệm thành công đầu tiên của chủ nghĩa Mác - Lê-nin ở một nước châu Á bị đô hộ. Đây cũng là bước phát triển tất yếu của lịch sử dân tộc qua hàng nghìn năm đấu tranh, là đỉnh cao của ý chí chiến đấu. Sự gắn kết, đỉnh cao trí tuệ của dân tộc hòa quyện với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh với xu thế thời đại là hướng tới hòa bình, dân chủ và tiến bộ xã hội, tiến tới độc lập, dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
- Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã thúc đẩy phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước bị áp bức do đế quốc thực dân thống trị và khẳng định rằng trong điều kiện hiện nay của cách mạng vô sản, cuộc cách mạng do liên hiệp công nhân lãnh đạo không chỉ có thể thành công ở một nước tư bản kém phát triển, nơi thành viên yếu nhất của chủ nghĩa đế quốc , mà còn có thể thành công ngay cả ở một nước nửa thuộc địa.
Một số bài học kinh nghiệm
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 để lại nhiều bài học quý báu, nổi bật là:
Bài học đầu tiên là cần có một đảng tiên phong cách mạng thực sự tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lê-nin, giác ngộ tư tưởng Hồ Chí Minh, nắm vững hoàn cảnh cụ thể của từng thời kỳ lịch sử, xây dựng cách mạng phù hợp với phương pháp và cách thức đấu tranh phù hợp. ; biết nắm bắt thời cơ, tạo lập quyền lực và tổ chức, sử dụng quyền lực; Ghép sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của thời đại để quần chúng nhân dân vùng lên giành và giữ chính quyền.
Bài học thứ hai là câu hỏi giành và duy trì quyền lực. Đảng ta đã có công xây dựng lực lượng cách mạng, làm cho lực lượng cách mạng đủ mạnh, được đông đảo quần chúng nhân dân tham gia, từ đó đem lại sự thay đổi. So sánh lực lượng giữa ta và địch, tạo thời cơ cách mạng để cách mạng thành công Để giữ vững chính quyền, Đảng và nhà nước ta đã dựa vững vào dân, tạo sức mạnh vật chất và tinh thần để thành công trong cuộc chiến đấu chống thù trong, giặc ngoài. Đảng ta đã biết sử dụng bạo lực cách mạng một cách quyết đoán, đúng đắn, đúng lúc để đập tan bộ máy nhà nước cũ, xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân.
Bài học thứ ba là nắm bắt cơ hội và đưa ra quyết định chính xác, kịp thời. Nghệ thuật chỉ đạo khéo léo của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh chọn thời cơ và quyết định đúng đắn. Cuộc tổng khởi nghĩa đúng thời cơ đã được thể hiện rõ trong Chỉ thị của Ban Thường vụ Trung ương Đảng tháng 3 năm 1945 “Nhật và Pháp đánh nhau và hành động của chúng ta” và Quân lệnh số 1 của Ủy ban Quân chính ban hành Toàn quốc khởi nghĩa đêm ngày 13 tháng 8 năm 1945. Nhờ biết chọn đúng thời cơ, sức mạnh của nhân dân ta đã được nhân lên trong Cách mạng Tháng Tám, chỉ trong một thời gian ngắn đã tiến hành tổng khởi nghĩa thắng lợi trong cả nước.
