Tết cổ truyền Việt Nam từ bao đời nay đã là một nét đẹp văn hóa của người dân Việt Nam. Đó là thời điểm giao mùa giữa năm cũ và năm mới, bắt đầu một khởi đầu mới, với hy vọng mọi điều may mắn, tốt lành. Tết cổ truyền dân tộc vẫn diễn ra hàng năm thể hiện những phong tục tập quán tốt đẹp. Vậy ngày Tết cổ truyền của Việt Nam có ý nghĩa như thế nào, có những lễ hội hay những món ăn đặc trưng, chúng ta cùng nhau tìm hiểu nhé.
Giới thiệu về tết cổ truyền Việt Nam
"Tết" là phiên âm của "Tiết", từ Hán Việt có nghĩa là "tre nối tiếp nhau" và theo nghĩa rộng hơn là "đầu tiên của một năm" có ảnh hưởng rất nhiều từ văn hóa của Tết Nguyên đán Trung Quốc, vòng tròn văn hóa Đông Á. Việt Nam có rất nhiều tết, nhưng tết quan trọng nhất vẫn là Tết Nguyên Đán - ngày khởi đầu một năm mới đến.
Theo chu kỳ làm việc của Mặt Trăng thìTết Nguyên đán của người Việt thường sẽ là sau Tết Dương lịch (hay còn gọi là Tết Tây). Thường thì Tết Nguyên Đán sẽ rơi vào khoảng tháng 1 hoặc giữa tháng 2 dương lịch.
Tết cổ truyền Việt Nam
Ở Việt Nam thì tết chính thức chính là Tết Nguyên Đán - ngày đánh dấu sự xuất hiện của mùa xuân đầu tiên của năm. Đây là ngày lễ quan trọng và phổ biến nhất trong năm của người Việt Nam.
Tết cổ truyền của Việt Nam diễn ra vào khoảng cuối tháng Giêng hoặc tháng Hai tùy theo âm lịch. Người Việt Nam có quan niệm phổ biến rằng có 12 con giáp linh thiêng thay phiên nhau trông coi và chỉ đạo các công việc của trái đất. Như vậy, giao thừa là thời điểm giao quyền quản lý cho một con giáp mới trong 12 con giáp.
Ý nghĩa của tết cổ truyền Việt Nam
Tết Nguyên đán là tên gọi đầy đủ của Tết cổ truyền. Và mục đích của ngày Tết cổ truyền Việt Nam là để cảm ơn các vị thần đã ban cho mùa xuân đến với muôn vàn loài hoa và cây cối đua nhau khoe sắc sau một mùa đông lạnh giá khắc nghiệt.
Ý nghĩa Tết cổ truyền dân tộc Việt Nam là dịp đặc biệt để mọi người hành hương đến các đền, chùa. Các thành viên trong gia đình cùng nhau đón một năm mới, hy vọng một năm mới tốt đẹp hơn, tạm biệt năm trước. Vì đây là một trong những ngày lễ quan trọng nhất của người dân Việt Nam nên mọi thứ cần được chuẩn bị chu đáo cùng với những lời chúc tốt đẹp nhất cho một năm an khang, thịnh vượng.
Sự khác biệt của tết cổ truyền Việt Nam xưa và nay
Theo thời gian, con người, đất nước, mọi thứ đều dần thay đổi và phát triển để thích ứng với hiện tại. Vì vậy, ngày Tết cổ truyền của Việt Nam cũng dần thay đổi theo từng thời kỳ. Chắc hẳn bạn cũng muốn tìm hiểu qua một số điểm khác biệt giữa Tết xưa và nay.
Tết cổ truyền Việt Nam xưa
Trước đây, những ngày Tết không chỉ là thời gian để nghỉ ngơi, mà quan trọng hơn là mọi người làm việc chăm chỉ quanh năm thì chỉ đến ngày Tết mới được thưởng thức những món ăn ngon. Vì vậy, công tác chuẩn bị đón Tết rất quan trọng và được chú trọng, nuôi lợn thịt để chuẩn bị Tết, gói bánh chưng cũng được chuẩn bị từ rất sớm từ đầu tháng Chạp.
Các món ăn từ củ hành bao đời nay vẫn xuất hiện trong mọi nhà trong dịp Tết, dưa hành là một trong 6 yếu tố đặc trưng của Tết cổ truyền Việt Nam: “cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh, thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ”
Không khí Tết bắt đầu từ ngày 23 tháng Chạp khi mỗi gia đình tiễn ông Táo về chầu trời. Từ ngày 24 Tết, không khí trở nên sôi động, các em thiếu nhi hào hứng xem pháo hoa ở sân chung. Người lớn sẽ bày tỏ lòng thành kính trước phần mộ của ông bà, lau dọn bàn thờ tổ tiên, tổng vệ sinh nhà cửa...Từ ngày 27 đến 30 tháng Chạp, gia đình lo việc mổ lợn, gói bánh chưng, bánh giầy, nấu chè lam, làm kẹo lạc...
Mọi người quây quần ngồi gói bánh chưng
Tết cổ truyền Việt Nam hiện nay
Cùng với sự phát triển của đất nước, cuộc sống ngày càng bận rộn nên việc ăn uống trong những ngày Tết không còn quá quan trọng. Nếu như xưa nay quanh năm chỉ đợi đến Tết để được ăn đồ ăn ngon thì hiện nay xã hội phát triển thức ăn mà ngày trước chỉ tết mới được ăn thì ta có thể ăn hàng ngày.
Hậu quả là những món ăn này không còn là đặc sắc và cơ bản trong những ngày Tết. Nhiều gia đình vẫn duy trì việc gói bánh chưng nhưng chỉ để vui, để có không khí Tết, việc chuẩn bị Tết không còn phức tạp, khó khăn như xưa. Tất cả các mặt hàng trái cây, bánh ngọt, đồ ăn, thức uống… đều có sẵn, bạn chỉ cần bỏ ra một hai buổi là có thể mua đủ. Ngoài ra, hiện nay nhiều gia đình chọn đón Tết theo xu hướng đi du lịch nước ngoài.
Dù khác nhau về cách chuẩn bị đón Tết cổ truyền Việt Nam, nhưng nhìn chung người Việt Nam vẫn tâm niệm giữ gìn bản sắc dân tộc trong việc thờ cúng tổ tiên và quan trọng nhất là các thành viên trong gia đình đều sum vầy cùng nhau đón Tết.
Tết cổ truyền ngày nay
Phong tục tết cổ truyền Việt Nam
Tết là quốc lễ của mọi người Việt Nam nhưng mỗi vùng miền, mỗi tôn giáo lại có những phong tục tập quán riêng. Tết ở ba miền của Việt Nam có thể chia thành ba thời kỳ gọi là Tất niên (Trước năm mới), Giao thừa (đón năm mới) và Tân niên (Năm mới), mỗi giai đoạn đại diện cho từng thời khắc đến năm mới.
Tất niên
Tất niên diễn ra vào ngày 30 hoặc 29 tháng Giêng âm lịch, đây là thời điểm hoàn hảo để mọi người quây quần bên nhau và thưởng thức bữa cơm gia đình cuối cùng trong năm, nơi mỗi thành viên sẽ chia sẻ những khoảng thời gian hạnh phúc và chỉ nói về những điều tốt đẹp.
Cúng ông bà tổ tiên vào đêm tất niên
Giao thừa
Giao thừa là lúc năm cũ qua đi và năm mới đến, mỗi gia đình sẽ chuẩn bị hai mâm cỗ, một mâm ngoài trời để cúng thần linh hoặc các vong hồn, một mâm cúng tổ tiên trong nhà để cầu mong một năm mới sức khỏe, thịnh vượng và may mắn đến với mọi thành viên trong gia đình.
Đối với lễ cúng ngoài trời, một số thức ăn được chuẩn bị cho lễ cúng, như đầu lợn hoặc đầu gà luộc, muối, trầu cau, trái cây, rượu gạo / nước và gạo. Khi cúng tổ tiên, một số lễ vật là bánh Chưng, gà luộc, xôi, cơm rượu...
Cúng đêm giao thừa cầu một năm mới bình an
Tân niên
Tương tự như tất niên thì tân niên thường được mọi người tổ chức vào dịp đầu năm, họ dành cho nhau những lời chúc may mắn, tốt lành cho năm mới và cầu mong một khởi đầu mới thành công và tốt đẹp hơn năm trước.
Ẩm thực ngày tết Việt Nam
Tết Việt không chỉ là ngày mang nét đẹp văn hóa mà bên cạnh đó, ẩm thực ngày Tết cũng được chú trọng, mỗi vùng miền thì ẩm thực ngày tết cũng khác nhau. Mỗi món ăn truyền thống này dường như chỉ dành cho ngày Tết mà những ngày khác trong năm không có hoặc chỉ những ngày đặc biệt mới có.
Mỗi vùng miền trên đất nước Việt Nam sẽ có những nét ẩm thực Tết đặc trưng. Cùng tìm hiểu xem trong gia đình bạn có những món ăn quen thuộc nào trong ngày Tết nhé.
Bánh chưng, bánh tét
Một trong những món ăn truyền thống đặc sắc nhất trong ngày Tết của người Việt là bánh chưng, bánh tét. Khi Tết đến gần, bạn sẽ nhận thấy ngọn lửa đốt bếp suốt đêm trong hầu hết các ngôi nhà của người Việt.
Việt Nam là đất nước trồng lúa nước, chính vì vậy mà nhiều loại bánh truyền thống của Việt Nam cũng từ đó mà ra đời. Bánh chưng, bánh tét được làm từ gạo nếp, đậu xanh và thịt lợn là những thực phẩm cần thiết cho ngày Tết Nguyên đán, màu sắc của bánh tượng trưng cho đất và trời. Người miền Bắc nấu bánh chưng, bánh tét hình vuông, còn người miền Nam thì chuộng bánh tét hình trụ.
Tục lệ nấu bánh chưng cận tết hàng năm
Cụ thể, các tỉnh miền Tây sẽ có nhiều bánh chưng Tết hơn, bởi vì người dân địa phương có xu hướng dựa trên các công thức nấu ăn của họ dựa trên các nguyên liệu tự nhiên có sẵn để tạo nên dấu ấn của họ. Điển hình là tỉnh Cần Thơ nổi tiếng với món bánh tét lá cẩm màu tím bắt mắt.
Nhân bánh gồm các nguyên liệu thơm ngon như đậu xanh, đậu đen và cả lòng đỏ trứng muối. Bánh được gói trong trong lá chuối, bánh được cắt thành từng miếng có màu tím sẫm của chuối, vàng của đậu xanh và cam của trứng. Hương vị của bánh Tét dẻo ngọt, thơm ngon không kém gì bánh Chưng, bánh Tét mặn.
Thịt kho tàu
Thịt heo kho nước dừa được coi là món ăn chính trong bữa cơm hàng ngày và những dịp lễ tết quan trọng. Theo người xưa, ngày xưa khi tàu thuyền ra khơi, người ta sẽ nấu một nồi thịt kho tàu để ăn trong vài ngày khi lênh đênh trên tàu nên người ta gọi món thịt này là thịt kho tàu.
Trong các món ăn ngày Tết cổ truyền, thịt lợn kho tàu là món ngon gợi lại nhiều kỷ niệm. Món ăn tuy đơn giản, dễ chế biến nhưng đòi hỏi cách chọn và mua thịt tươi ngon, cách tẩm ướp gia vị đặc biệt thì món thịt kho tàu mới đậm đà như ý muốn. Thành phẩm cần có món thịt kho mềm, có màu vàng nâu.
Món thịt kho tàu với màu sắc bắt mắt
Quả thật hiếm có món thịt kho nào xuất hiện cả trong bữa cơm hàng ngày lẫn bữa cơm ngày Tết cổ truyền, món thịt kho này mang đến sự đầm ấm, sum vầy. Sự hài hòa giữa các nguyên liệu thịt và trứng chính là biểu hiện của sự hòa thuận, hạnh phúc của gia đình. Hương vị và ý nghĩa của món ăn gợi nhớ đến hình ảnh quen thuộc trong bữa cơm ngày Tết cổ truyền của người Việt.
Thịt đông
Miền Nam có món thịt kho tàu quen thuộc, còn miền Bắc có món thịt đông mỗi dịp Tết cổ truyền. Món thịt đông có sự kết hợp của các nguyên liệu thể hiện sự hòa thuận, gắn kết, yêu thương của các thành viên trong gia đình. Không chỉ vậy, màu sắc nhẹ nhàng của món ăn còn mang ý nghĩa cầu mong một cái Tết may mắn, tốt lành sẽ đến với cả gia đình.
Món thịt đông phổ biến của người Miền Bắc
Món thịt đông này thường bao gồm các nguyên liệu sau: đùi heo, tai heo hoặc thịt gà. Khi nấu, các nguyên liệu sẽ được nấu chín, nêm nếm lại gia vị cho vừa ăn rồi để nguội và cho vào tủ lạnh để thịt đông lại.
Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận được cảm giác béo ngậy và tươi mát nhanh chóng tan chảy trong miệng. Bạn có thể ăn kèm với cơm trắng và các món ngâm chua giúp tăng thêm hương vị cho món ăn giúp cơ thể dễ tiêu hóa.
Canh khổ qua nhồi thịt
Có thể các bạn sẽ thắc mắc tại sao người Việt lại chọn những món ăn có vị đắng cho ngày Tết. Bạn sẽ ngạc nhiên nhưng canh mướp đắng là một cách chơi chữ của miền Nam Việt Nam.
Thoạt nghe có vẻ đó chỉ là món canh đơn giản nhưng món mướp đắng nhồi thịt lại chứa đựng nhiều yếu tố trong quan niệm của người miền Nam. Trong tiếng Việt, từ “khổ” có nghĩa là khó khăn và “qua” có nghĩa là vượt qua, chính vì vậy, về cơ bản món ăn này là vào những ngày đầu năm mới với mong muốn những điều xui xẻo của năm trước sẽ qua đi và họ đón một năm mới an lành.
Canh khổ qua nhồi thịt món ăn phổ biến của người miền Nam
Canh mướp đắng có vị đắng và ngọt. Ngoài ra, món canh mướp đắng còn rất tốt cho sức khỏe nhờ nước dùng có vị ngọt mát, giúp giải cảm trong thời tiết thay đổi thất thường. Trong tết bạn đã quá ngán ngẩm với những món ngấy, có nhiều mỡ thì món canh thanh mát khổ qua này sẽ giúp bạn.
Các món dưa củ muối chua
Món ăn kèm trong đêm giao thừa không thể thiếu dưa hành, dưa muối. Tùy theo vùng miền mà dưa chua và cách làm dưa muối cũng khác nhau. Ví dụ miền Bắc thích ăn củ kiệu ngâm chua, miền Trung và miền Nam thích ăn củ kiệu ngâm chua.
Ẩm thực Việt luôn coi trọng sự hài hòa trong từng món ăn, cân bằng hương vị. Vì vậy, các món ăn kèm là ướp và muối là rất cần thiết, điều này giúp tránh ngán các loại thịt mỡ, thịt đông, bánh chưng ... Ngoài việc cân bằng hương vị món ăn, các loại rau, củ lên men này còn giúp thúc đẩy quá trình tiêu hóa. của thức ăn.
Món dưa củ muối chua được ưa chuộng ăn vào dịp tết
Món ăn dân dã nhưng tưởng chừng như đơn giản này, trái ngược với suy nghĩ của nhiều người, đòi hỏi phải được nấu nướng cực kỳ cẩn thận. Hành, kiệu ngâm rửa sạch với nước rồi đem phơi nắng cho khô. Tiếp tục công đoạn tách bỏ lớp vỏ héo bên ngoài, cắt bỏ rễ hành, củ kiệu thật kỹ và cuối cùng là bước nấu sấu ngâm dấm.
Tuy cách chế biến các món tẩm ướp hơi cực nhưng để chuẩn bị chu đáo và chủ yếu cho ngày Tết, chắc hẳn ai cũng cảm thấy vui vẻ và tâm huyết khi tự tay chuẩn bị những món ăn kèm đặc sắc.
Mứt tết
Là một trong những món ăn vặt đặc biệt dùng để đãi khách trong những ngày Tết. Mứt được làm từ nhiều loại củ, quả sấy khô khác nhau...Hương vị và màu sắc sặc sỡ của mứt được cho là sẽ mang lại may mắn cho một năm mới.
Khay mứt tết với đầy đủ các loại mứt
Khay mứt truyền thống của Tết không chỉ là thức ăn để nhâm nhi tách trà mà nó còn mang rất nhiều ý nghĩa trong mỗi loại mứt. Ví dụ: Mứt hạt sen: có vị ngọt ngào, biểu thị một năm mới sum họp, con cháu đông đủ. Mứt dừa: thơm ngon ngọt ngào, còn mang ý nghĩa sum họp vui vẻ trong năm mới. Mứt Gừng: Có vị cay nồng, mang ý nghĩa cầu chúc cho cuộc sống năm mới ấm no, hạnh phúc. Mứt lạc: giòn, ngọt và bùi là hương vị đặc trưng của mứt lạc, nó tượng trưng cho sức khỏe trong năm mới. Mứt tắc: có màu vàng mật ong đẹp mắt, vị chua chua ngọt ngọt kích thích vị giác. Mứt mang lại sự may mắn, bình an và thịnh vượng.
Các loại giò, chả
Giò thủ là một trong những món ăn thiết yếu của ẩm thực ngày Tết cổ truyền. Mỗi vùng miền của Việt Nam sẽ có những gu ẩm thực khác nhau nhưng đều có chung những món ăn ngày Tết như dưa hành, và đặc biệt là giò, chả.
Một miếng giò trông đơn giản nhưng lại là biểu tượng của sự giàu sang, sang trọng, ấm no bên ngoài, phúc lộc đầy nhà. Mỗi chiếc nem, chiếc nem ngon còn mang một ý nghĩa đặc biệt là “trong nóng ngoài giòn”.
Đĩa giò, chả trong ngày tết
"Trong ấm" tượng trưng cho cốt lõi bên trong. Giò được làm từ thịt thăn lợn để tạo nên miếng giò heo ngon ngọt. Thịt lợn thăn khi chọn mua nên để giò nguội và còn nóng mới ngon.
"Ngoài êm” tượng trưng cho lớp vỏ của chả. Thông thường, người làm chả sẽ phải gói chả bằng 3 lớp lá chuối để nhân không bị hư.
Nhưng nên chọn loại lá xanh mướt, mềm, không bị rách, rửa sạch, trụng qua nước sôi và phơi khô để đảm bảo độ dẻo khi gói, giò được buộc bằng gạo, giếng
Món giò nhìn đơn giản nhưng ẩn chứa biểu tượng của giàu sang, sang trọng, trong ấm ngoài êm, phúc lộc đầy nhà.
Các lễ hội ngày Tết Việt Nam
Mỗi năm cùng với Tết trên ba miền đất nước Việt Nam lại diễn ra các lễ hội Tết. Chính những nét đẹp mang giá trị tinh thần tâm linh mang đến ước nguyện về một năm mới trọn vẹn.
Lễ hội Căm Mường
Tỉnh miền núi phía Bắc Lai Chải là nơi sinh sống của 20 dân tộc anh em, trong đó người Lự chủ yếu sinh sống ở các huyện Sìn Hồ và Tam Đường. Văn hóa tâm linh của người Lự đa dạng với nhiều phong tục tập quán độc đáo. Tiêu biểu nhất là Lễ hội cúng bản Căm Mường diễn ra hàng năm từ đầu tháng Giêng đến đầu tháng Ba âm lịch.
Trong lễ hội Căm Mường, dân làng Lự cúng tế các con vật cho thần núi để cầu sức khỏe, xua đuổi vận đen. “Vào ngày lễ chính thức, mỗi người trong làng sẽ mang theo một con gà và chia tiền mua rượu, lợn để chuẩn bị lễ vật. Qua buổi lễ, chúng ta mong muốn mùa màng bội thu, đủ ăn, dư dả để thu về, cầu chúc sức khỏe và thịnh vượng đến mọi người trong thị trấn.
Lễ hội Căm Mường của người Lự ở huyện Sìn Hồ nêu bật vai trò của các hoạt động văn hóa dân gian cộng đồng. Họ tin rằng sau khi tổ chức xong lễ thì dân làng càng đoàn kết, yêu thương nhau hơn. Bản sắc văn hóa cao đẹp của dân tộc Lự phải được bảo tồn và phát triển.
Lễ hội Chùa Hương
Đối với các tỉnh phía Bắc, lễ hội Chùa Hương là ngày lễ được mong chờ nhất trong năm, kéo dài từ mùng 6 Tết đến hết tháng 3 âm lịch. Lễ hội là một lễ truyền thống của Phật giáo Việt Nam, được tổ chức đồng thời tại ba địa điểm: Hương Tích, Tuyết Sơn và Long Vân. Lễ hội phổ biến nhất từ ngày 15 đến 20 tháng Hai âm lịch vì khoảng thời gian này là chính hội.
Lễ hội Chùa Hương - lễ hội truyền thống của Phật Giáo
Không giống như nhiều lễ hội khác ở Việt Nam, lễ hội chùa Hương ở Hà Nội là những chuyến đi lãng mạn đến các hang động, chùa chiền và tham gia các nghi lễ khất thực để cầu xin sự phù hộ của Đức Phật.
Du khách đi lễ chùa Hương thường cầu một số điều ước, khi lễ Phật trong chùa, họ cầu mong ước nguyện của mình sẽ thành hiện thực. Khách hàng đến nhà với lễ vật gồm gà luộc, đầu lợn luộc và xôi. Sau khi cầu nguyện, mỗi người sẽ lấy một phần nhỏ của lễ vật (gọi là lộc) rồi mang về cho gia đình.
Hội Lim
Hội Lim hàng năm mở vào khoảng ngày 12 và 13 tháng Giêng âm lịch. Lễ hội diễn ra trên địa bàn rộng lớn của xã Nội Duệ, xã Liên Bão và thành phố Lim, ba xã của huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, Việt Nam. Đó là Lễ hội hát Quan họ, đã trở thành một trong những di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO từ năm 2009.
Hội Lim - lễ hội truyền thống quan họ
Ngày chính hội là ngày 13 Tết âm lịch. Lễ hội thể hiện lòng biết ơn, sự kính trọng của nhân dân địa phương đối với ông Nguyễn Đình Diễn, người có công với quê hương, đồng thời cũng là dịp để nhớ về cội nguồn của lễ hội Lim.
Ngoài ra, Lễ hội Lim còn là không gian của các trò chơi dân gian như đu tre, đấu vật, chọi gà, kéo co, bịt mắt đập niêu, cờ người, đập niêu ... tìm hiểu thêm về văn hóa.
Trong 300 năm tồn tại, Lễ hội Lim đã trở thành một nét văn hóa đặc trưng của Việt Nam và là niềm tự hào của người dân Việt Nam.
Lễ hội núi Bà Đen
Hội xuân núi Bà Đen là sự kiện thường niên được tổ chức vào tháng Giêng âm lịch hàng năm. Mặc dù vậy, các buổi lễ chính diễn ra vào đêm 18 rạng ngày 19 tháng này. Đây là lễ hội truyền thống của cộng đồng dân cư sống trong và gần quần thể Núi Bà.
Đầu xuân, khu du lịch thắng cảnh núi Bà Đen thu hút hàng triệu lượt khách hành hương và tham quan. Lễ hội kéo dài cả tháng nhưng nếu đêm 18 rạng 19 tháng Giêng âm lịch thì mới chính xác. Trước chính điện, trưởng ban tiến hành lễ Mộc dục (tắm tượng) vào lúc nửa đêm. Những người phụ nữ xinh đẹp trong trang phục lấp lánh theo tiếng nhạc rửa tượng. Nơi đây không chỉ là một hoạt động văn hóa mà còn là nơi giao lưu, làm việc của các bạn trẻ. Hội xuân núi Bà Đen (Tây Ninh) được coi là một trong những nét tiêu biểu của văn hóa dân gian Nam Bộ và đây là nơi để trở về cội nguồn. Đây cũng là một loại hình du lịch sinh thái, du lịch truyền thống không chỉ của Tây Ninh mà của cả nước.
Những hoạt động ngày Tết Việt Nam
Mỗi độ tết đến xuân về, mọi người lại nô nức chuẩn bị đón một năm mới tràn đầy niềm vui và hạnh phúc. Dọn dẹp, mua sắm, trang trí lại nhà cửa...là những hoạt động đón Tết của người Việt.
Dọn dẹp nhà cửa trước Tết
Nhà cửa thường được quét dọn và trang hoàng trước đêm giao thừa để nhà cửa được sạch sẽ trước khi bước vào một năm mới. Thông thường, người chủ gia đình lau bụi và tro (hương) trên bàn thờ tổ tiên. Người ta thường cho rằng dọn dẹp nhà cửa sẽ lấy đi những điều không may mắn của năm cũ. Một số người sẽ sơn nhà và trang trí bằng các vật phẩm lễ hội.
Dọn dẹp tân trang lại nhà cửa
Việc dọn dẹp nhà cửa trước tết ngoài việc giúp căn nhà sạch sẽ mà còn mang nhiều ý nghĩa khác. Thông thường, những vật dụng trong nhà thường gắn liền với một món quà lưu niệm nào đó. Vì vậy, việc dọn dẹp, thu dọn đồ đạc cũng là lúc chúng ta cùng nhau ôn lại những kỉ niệm đó.
Thật vậy, khi ngôi nhà được trang hoàng, dọn dẹp, ngăn nắp, chúng ta sẽ cảm thấy tự tin, không gian sống trở nên tươi mới và tự tin khi có khách đến thăm nhà.
Mua sắm ngày Tết
Từ ngày 25 đến 30 âm lịch hàng tháng, người Việt Nam sẽ dành nhiều thời gian đi chợ, siêu thị để mua các loại thực phẩm, nguyên liệu chính để chế biến các món ăn truyền thống ngày Tết như cơm, xôi, gà, hoa quả... cũng mua nhiều phụ kiện để trang trí ngôi nhà độc đáo và nhiều màu sắc. Ngoài ra, các phụ kiện để trang trí nhà cửa cũng được mua nhiều.
Đặc biệt, cây hoa Tết Việt Nam có giá trị tinh thần rất lớn, nhiều nụ hoa nở như mang đến cho gia chủ tài lộc, thịnh vượng cho một năm mới. Vì vậy, phong tục mua hoa trong những ngày Tết diễn ra hàng năm.
Đi chợ sắm tết, mua đồ, mua cây cảnh
Hai loài hoa tiêu biểu của Tết là hoa đào ở miền Bắc Việt Nam và mai vàng ở miền Nam Việt Nam. Người miền Bắc thường chọn cành đào đỏ để đặt trên bàn thờ hoặc trang trí nhà cửa vì họ tin rằng hoa đào có sức mạnh trừ tà, màu sắc của nó sẽ mang lại cho họ những điều may mắn và một năm mới an khang thịnh vượng.
Đối với miền nam Việt Nam, do những vùng này có khí hậu nhiệt đới nên rất thích hợp cho hoa mai vàng đâm chồi nảy lộc vào mỗi độ xuân về. Họ cũng tin rằng màu vàng của hoa tượng trưng cho tài lộc cho gia chủ.
Ngoài ra, cây quất còn được chọn mua nhiều, cây quất thường được đặt trong phòng khách dịp Tết. Người ta cho rằng cây quất mang đến sự sinh sôi, nảy nở cho người sở hữu nó.
Chuẩn bị mâm ngũ quả
Thông thường, mâm quả trang trí trong ngày Tết cổ truyền của người Việt gồm có 5 loại quả khác nhau như chuối, bưởi, quýt, dứa, cam. Có thể thay thế bằng các loại trái cây khác như táo, đu đủ, xoài, dừa. Mỗi vùng miền Việt Nam thường chọn những loại trái cây khác nhau nhưng ý nghĩa của mâm cỗ vẫn như nhau, thể hiện mong muốn của gia chủ thông qua tên gọi cách sắp xếp và màu sắc.
Mâm ngũ quả ngày tết
Dựng cây nêu
Như đã nói ở trên, vào ngày Tết cổ truyền, mỗi gia đình sẽ dựng “cây nêu” trước cửa nhà. Cây này có thể là một cột tre dài từ 5 đến 6 mét và thường được trang trí bằng các đồ vật khác nhau (tùy theo vùng) như đèn lồng giấy, cành xương rồng, bùa may mắn, ống hút rượu và bình rượu, bùa hộ mệnh để trừ tà. Cây này được coi là một trong những tín hiệu quan trọng để ma quỷ biết rằng ngôi nhà này là nơi dành cho người ở, không được quấy phá.
Xông nhà
Mùng 1 Tết, người Việt Nam tin rằng vị khách đầu tiên mà một gia đình tiếp đón trong một năm quyết định sự may mắn của cả năm, vì vậy người ta không bao giờ bước vào nhà trong ngày mùng một mà không được mời vào nhà đầu tiên. Các gia đình Việt Nam sẽ cẩn thận lựa chọn vị khách đầu tiên khi bước vào nhà mình.
Nếu khách có tính khí tốt, hợp với cung hoàng đạo của chủ nhà, học giỏi, tử tế và sức khỏe tốt thì gia đình sẽ gặp nhiều may mắn và tài lộc trong năm. Điều này đặc biệt phổ biến trong các gia đình kinh doanh.
Các ngày Tết khác ở Việt Nam
Tết ở Việt Nam không chỉ có Tết lớn là Tết cổ truyền mà còn có một số ngày Tết khác trong năm.
Tết nguyên tiêu
Tết Nguyên Tiêu diễn ra ngay sau Tết Nguyên đán, người Hoa và người Việt ở khu vực Chợ Lớn, Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức một lễ hội lớn với đèn lồng rực rỡ. Nguyên Tiêu được coi là lễ hội văn hóa truyền thống được tổ chức hàng năm, giúp bảo tồn và phát triển bản sắc dân tộc của cộng đồng người Hoa ở Việt Nam. Lễ hội này sẽ giúp tạo không khí tưng bừng cho những ngày đầu năm mới.
Thả đèn lồng vào ngày tết nguyên tiêu
Tết Nguyên Tiêu có tục treo đèn hoặc lồng đèn và được gọi là Lễ hội Hoa Đăng. Đi đến đâu, người Hoa cũng tổ chức Tết Nguyên Tiêu, Hoa Đăng để cầu mưa thuận gió hòa, làm ăn phát đạt. Tại Trung tâm Văn hóa quận 5 TP.HCM lễ hội Nguyên tiêu diễn ra từ ngày 12 đến 15 tháng Giêng âm lịch với nhiều hoạt động như: làm vòng hoa nghệ thuật và đèn lồng sắc màu, triển lãm tranh, viết chữ, khiêu vũ và ca hát...
Tết Thanh Minh
Với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” từ xa xưa thì Tiết Thanh minh đã trở thành một ngày lễ quan trọng và thiêng liêng, ăn sâu vào tiềm thức của người dân Việt Nam.
Tiết Thanh minh tuy không phải là ngày Tết lớn nhưng gắn liền với đạo lý, nghĩa vụ, bổn phận của con cháu ghi nhớ công ơn của tổ tiên và những người đi trước. Đó là ngày giỗ chung của tổ tiên để mọi người có dịp báo hiếu gọi là đền đáp một phần công ơn sinh thành, tạo dựng của tổ tiên.
Tết Thanh Minh kéo dài suốt tháng 3 âm lịch và đây cũng là thời điểm viếng lăng (dọn lăng) và tốt nhất là vào ngày mùng 5 hàng tháng.
Tết Đoan Ngọ - 5/5 âm lịch
Ở Việt Nam, người ta còn gọi Tết Đoan Ngọ (diễn ra vào ngày 5/5 âm lịch) là Tết giết sâu bọ, là ngày phát động phong trào bắt sâu bọ, diệt trừ sâu bệnh hại cây trồng trên đồng ruộng.
Tết đoan ngọ diễn ra vào ngày 05/05 âm lịch
Theo truyền thuyết, ngày 5 tháng 5 có nguồn gốc từ văn hóa Trung Quốc. Cuối thời Chiến Quốc, có một đại thần nhà Chu là Khuất Nguyên, là gia nô trung thành của nước Chu, đồng thời cũng là nhà văn hóa nổi tiếng. Do không can ngăn được vua Hoài Vương, lại bị tà ma đánh trọng thương, ông đã ném mình xuống sông Mi La tự tử vào ngày 5/5.
Tết Trung thu vào rằm tháng tám
Theo phong tục Việt Nam, Tết Trung thu diễn ra vào rằm tháng tám. Vào dịp này, người dân làm lễ cúng tổ tiên và bày bánh trái ở sân nhà để cúng Trăng.
Tết này người lớn uống rượu, thưởng trăng, hát trống quân; Trẻ em thì rước đèn, đi múa lân, hát các bài hát Tết Trung thu và thưởng thức bánh kẹo, hoa quả được bố mẹ bày ra sân trong đêm Trung thu dưới hình thức mâm cỗ.
Theo phong tục, trẻ em thưởng thức kẹo trái cây vào Tết Trung thu này được gọi là “phá cỗ”. Vào ngày rằm tháng 8, người ta thường tặng nhau những chiếc bánh trung thu với ý nghĩa cầu mong mọi điều trong cuộc sống đều đủ đầy, trọn vẹn.
