Tết Nguyên Đán là lễ tết lớn nhất của người Việt Nam, mang ý nghĩa nhân văn, sâu xa. Là dịp để các thành viên trong gia đình quây quần bên mâm cơm truyền thống để tạm biệt năm cũ và chào đón năm mới. Vậy nguồn gốc của Tết ở đâu? Các phong tục của ngày Tết là gì? Hãy cùng Kim Chí Bảo tìm hiểu trong bài viết dưới đây!
Tết Nguyên Đán là gì? Giới thiệu Tết cổ truyền Việt Nam
Tết Nguyên đán (hay Tết âm lịch, Tết Ta, Tết cổ truyền) là ngày lễ quan trọng và có ý nghĩa nhất đối với người Việt Nam, được tổ chức vào đầu năm dương lịch. Đó cũng là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Nếu phiên âm đúng thì tên lễ này phải là "Tiết Nguyên Đán". Vì nghĩa gốc của "Tết" là "Tiết" và "Nguyên" có nghĩa là khởi đầu mới theo phiên âm Hán Việt, "Đán" có nghĩa là sáng sớm.
Đối với người Việt Nam, Tết được coi là “món ăn tinh thần” thiết yếu vào dịp cuối năm. Mọi người ở khắp mọi nơi đều muốn trở về với gia đình, tổ tiên và quây quần bên chiếc bánh chưng trong đêm giao thừa. Không chỉ vậy, Tết cổ truyền còn thể hiện ý nghĩa nhân văn sâu sắc trong nền văn minh nông nghiệp Việt Nam từ ngàn xưa là đoàn kết tinh thần dân tộc giữa gia đình với xóm làng, con người với thiên nhiên.
Tết Nguyên Đán diễn ra vào đầu năm âm lịch, là dịp lễ quan trọng nhất của người dân Việt Nam
Cách tính thời gian của Tết Nguyên Đán
Tết Nguyên Đán được tính vào ngày đầu tiên của năm dương lịch, theo quy luật 3 năm nhuận trong một tháng nên muộn hơn tết dương khoảng 1-2 tháng. Thời gian Tết Nguyên đán thường rơi vào khoảng từ ngày 21 tháng 1 đến ngày 19 tháng 2 theo Dương lịch.
Ở Việt Nam, lễ này thường kéo dài từ ngày 23 tháng Chạp đến mùng 7 tháng Giêng. Người dân bắt đầu sắm Tết sau khoảng 7 ngày cuối năm cũ, nghỉ ngơi và “chơi” Tết trong 7 ngày đầu năm mới. Theo truyền thống xa xưa, thời điểm này cũng là lúc nông dân nhàn rỗi, chưa bắt đầu vụ gặt nguồnmới nên rất háo hức, phấn khởi để bù đắp lại những ngày khó khăn trong năm.
Tết Nguyên Đán 2023 rơi vào ngày 20/1 đến 26/1
Nguồn gốc của Tết Nguyên Đán
Nguồn gốc của Tết Nguyên đán vẫn còn nhiều tranh cãi. Bởi theo nhiều nguồn thông tin, Tết bắt nguồn từ Trung Hoa và được du nhập vào Việt Nam trong suốt 1000 năm thống trị. Tuy nhiên, theo truyền thuyết lịch sử “Bánh Chưng, Bánh Dày” thì Tết Nguyên Đán đã có từ thời Hùng Vương, trước cả khi Bắc Thuộc. Đồng thời, Khổng Tử cũng viết trong sách “Tụng kinh”: “Ta không biết Tết là gì, nghe đâu đó là tên một lễ hội lớn của người Man, họ nhảy múa như điên, uống rượu vui chơi trong những ngày đó." Như vậy có thể thấy Tết Nguyên đán bắt nguồn từ Việt Nam.
Dù đến từ quốc gia nào thì Tết vẫn là ngày lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam và Trung Quốc. Mỗi quốc gia đều có những phong tục, bản sắc, nét đặc trưng riêng thể hiện rõ tinh thần của nền văn hóa dân tộc.
Theo truyện cổ tích lịch sử, Tết Nguyên Đán có nguồn gốc tại Việt Nam từ thời vua Hùng
Ý nghĩa của ngày Tết cổ truyền ở Việt Nam
Đối với người Việt Nam, Tết Nguyên đán không chỉ là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mà còn là khoảng khắc giao thoa giữa đất trời, con người và thần thánh. Bởi theo quan niệm của người phương Đông, vũ trụ “Tết” do “Tiết” (thời tiết) luân chuyển giữa 4 mùa Xuân – Hạ – Thu – Đông. Trong khi đất nước còn lệ thuộc vào nền văn minh nông nghiệp, người nông dân coi Tết là thời điểm để tưởng nhớ đến các vị thần như thần đất, thần mưa, thần mặt trời, thần sấm sét…Họ là những người giúp mùa màng sinh trưởng tươi tốt. . .
Tết Nguyên Đán là dịp gia đình đoàn viên sum họp
Trăng còn là dịp để con cháu tỏ lòng thành kính với tổ tiên, viếng mộ và tỏ lòng thành kính với những người đã khuất. Thông thường từ tối 30 hoặc trước Tết, trong mỗi gia đình đều thắp hương để mời tổ tiên về ăn Tết, cầu phúc cho con cháu sang năm mới mọi việc suôn sẻ, hanh thông. Bàn thờ ngày Tết cũng rất đặc biệt với mâm ngũ quả, mâm cỗ truyền thống và hương thơm ngào ngạt. Trong đêm giao thừa cổ truyền, các thành viên trong gia đình sum họp, trở về sau một năm làm việc vất vả. Đối với những người con xa quê, đây cũng là dịp để trở về bên những người thân yêu với ánh đèn đỏ, bánh chưng xanh.
Ngoài ra, Tết còn mang theo nhiều điều vui vẻ giúp mọi người “làm mới” tinh thần. Từ những ngày cuối năm mọi người cùng nhau dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa đón xuân. Ai cũng háo hức và sẵn sàng khoác lên mình những bộ quần áo mới. Mọi khó khăn của năm cũ dường như tan biến để bắt đầu một cuộc sống vui vẻ, lạc quan và tin yêu.
Cuối cùng, Tết Nguyên đán được tổ chức như sinh nhật của mọi người và chúng tôi chúc nhau một năm mới hạnh phúc. Người lớn chúc tuổi (lì xì) chúc trẻ em ngoan ngoãn, chóng lớn, chúc người già sức khỏe, gặp lại con cháu.
Tết Nguyên Đán được xem là sinh nhật của mọi người, cùng nhau chúc mừng tuổi mới
Phong tục ngày Tết cổ truyền ở Việt Nam
Cúng ông Công, ông Táo
Từ xưa đến nay, người Việt Nam có phong tục cúng ông Công, ông Táo vào dịp cuối năm. Mọi người dọn dẹp bếp núc, chuẩn bị mâm ngũ quả, món ngon, đốt vàng mã, thả cá chép tiễn ông Công, ông Táo về chầu. Các vị thần này thay gia chủ báo cáo công việc trong năm qua với Ngọc Hoàng.
Phong tục tiễn đưa ông Công, ông Táo chầu trời vào ngày 23 tháng chạp hàng năm
Nấu bánh chưng, bánh tét
Cứ mỗi độ tết đến xuân về, nhà nào cũng sắm lá dong (hoặc lá chuối), ống nứa, nếp mới, đậu xanh, thịt lợn để gói bánh chưng, bánh tét. Món bánh truyền thống này được dâng lên bàn thờ gia tiên và là món ăn không thể thiếu trên mâm cơm ngày Tết của người Việt.
Ngày nay, ở một số làng quê vẫn có tục gói bánh và quây quần bên bếp lửa chờ bánh chín. Đây là một hình ảnh đẹp và thoải mái về ngày Tết đã đi vào ký ức của nhiều thế hệ.
Phong tục nấu bánh chưng, bánh tét trong ngày Tết cổ truyền
Chưng mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả là sự thành kính của con cháu dâng lên bàn thờ gia tiên, là sự bày tỏ lòng biết ơn đối với những người đã khuất. Mỗi khu vực có cách bày trí mâm ngũ quả, chọn loại quả khác nhau. Tuy nhiên, họ đều dự định cầu bình an trong năm mới.
Mâm ngũ quả trong ngày Tết cổ truyền
Thăm mộ tổ tiên, tảo mộ
Trước thềm năm mới, con cháu tề tựu về thăm mộ ông bà, tổ tiên. Mọi người cùng nhau dọn dẹp nghĩa trang, thắp hương tưởng nhớ những người đã khuất. Tuy nhiên, cũng có phong tục mời ông bà về ăn Tết cùng gia đình để chúc phúc cho con cháu trong năm mới an lành, mạnh khỏe và hạnh phúc.
Thăm mộ tổ tiên trước khi bắt đầu năm mới
Cúng tất niên, đón giao thừa
Cúng giao thừa là phong tục quan trọng trong Tết cổ truyền Việt Nam. Nghi lễ quan trọng này được thực hiện vào ngày 30 của năm mới, thường là vào đêm giao thừa, khi bạn tạm biệt năm cũ. Theo quan niệm từ xa xưa, gia chủ chuẩn bị một mâm cỗ gồm những món ăn ngon và trái cây để báo cáo với tổ tiên và thần linh, cầu chúc một năm mới an khang, thịnh vượng.
Mâm cỗ cúng giao thừa ngày Tết
Xông đất
Ngay sau Tết, người đầu tiên vào nhà xông đất cho gia đình. Nếu hợp tuổi và may mắn với gia chủ sẽ mang lại nhiều may mắn, một năm mưa thuận gió hòa, làm ăn thuận lợi.
Xông đất đầu năm mới
Chúc Tết, lì xì
Trong tháng, mọi người gửi cho nhau những lời chúc tốt đẹp, hy vọng một năm mới thịnh vượng và thành công hơn. Con cháu mừng tuổi ông bà, cha mẹ để tỏ lòng hiếu thảo. Sau đó, người lớn còn mừng tuổi các cháu nhỏ (lì xì), chúc các cháu sang năm mới ngoan ngoãn, mạnh khỏe và học hành tốt hơn.
Tặng bao lì xì trong ngày đầu năm mới là một cách làm độc đáo, thể hiện nét đẹp văn hóa của người Việt Nam từ xưa đến nay. Và với sự tiến bộ của công nghệ số, việc lì xì ngày Tết cũng dễ dàng hơn rất nhiều. Ngoài đưa bao lì xì trực tiếp, bạn có thể lì xì nhau qua các app ngân hàng trực tuyến.
Lì xì online qua app ngân hàng
Tết Nguyên Đán là dịp để các gia đình quây quần bên nhau, tạm biệt năm cũ và chào đón năm mới. Hi vọng những chia sẻ hữu ích từ Kim Chí Bảo trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa cũng như phong tục của ngày Tết cổ truyền. Chúc các bạn một năm mới an khang, thịnh vượng và vạn sự như ý!
